Lwów

• 
  

  Polski Cmentarz Wojskowy poległych w latach 1918-1920 jest częścią Cmentarza Łyczakowskiego.  Jest to monumentalny zespół, przed 1944 r. noszący nazwę Cmentarza Obrońców Lwowa ("Orląt Lwowskich") usytuowany na południowo-wschodnim obrzeżu terenu cmentarza Łyczakowskiego.

  W 1919 r. nowo powstałe towarzystwo "Straż Mogił Polskich Bohaterów" wystąpiło z inicjatywą budowy specjalnego cmentarza-pomnika według projektu architekta asystenta Politechniki Lwowskiej Rudolfa Indrucha. Główne wejście przewidywano od strony Pohulanki. Centralna aleja poprzez trzy półokrągłe tarasy z miejscami pochówków wznosiła się na środkowy płaskowyż z regularnymi szeregami mogił. Na południowym skraju płaskowyżu w 1934 r. wzniesiono Pomnik Chwały - łuk triumfalny i dwanaście doryckich kolumn, ustawionych w półkole zamknięte przez potężne pylony.

  Przed łukiem triumfalnym ustawione były dwa duże kamienne lwy dłuta J Starzyńskiego.

  Wzdłuż północnej strony płaskowyżu zbudowano katakumby, gdzie w ośmiu kryptach złożono prochy szczególnie zasłużonych 72 uczestników walk. Nad katakumbami zaplanowano górny taras z kaplicą-rotundą, poświęconą w 1925 r. Prace prowadzono do 1939 r. i pozostały one nie dokończone. Łącznie na tym cmentarzu pochowano 2859 poległych, wśród nich trzech amerykańskich lotników z eskadry myśliwców im. T. Kościuszki oraz 17 ochotników Francuzów. Szczątki 16 francuskich żołnierzy zostały później ekshumowane i wróciły do ojczyzny. Przy skrzydłach katakumb znajdowały się figuralne pomniki Lotników Amerykańskich (rz. J. .Starzyński, 1925) oraz Piechurów Francuskich (rz. J. Różyski, 1938). Cmentarz Obrońców zaznał znacznych szkód podczas II wojny i w pierwszych latach powojennych. Ostatecznej likwidacji cmentarza dokonano na początku 1970 r. kiedy zburzono kolumny, zrujnowano nagrobki, a kaplicę i katakumby wykorzystano na pomieszczenie warsztatów kamieniarskich.

  W 1989 r. rozpoczęła się renowacja i porządkowanie cmentarza dzięki pracy społecznej lwowskiego "Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi" i polskiej firmy "Energopol".

  Po latach odbudowy cmentarz został zrekonstruowany lecz nadal trwały spory ze stroną ukraińską o napisy na tablicach i inne polskie akcenty. Kompromisowe porozumienie było możliwe dopiero po demokratycznych zmianach na Ukrainie, a oficjalne otwarcie nastąpiło 24 czerwca 2005 r.

  źródło: "Lwów Ilustrowany przewodnik" Wydawnictwa "Centrum Europy" Lwów i "Via Nova" Wrocław 2001r.

  Orlęta lwowskie w poezji Słońskiego, Makuszyńskiego, Oppmana, Karyłowskiego i Fischerowej.